Dyspnee
DYSPNEE
Dyspnoe of dyspnoea betekent bemoeilijkte ademhaling, kortademigheid, benauwdheid
De oorzaken kunnen op verschillende niveau's liggen:
ventilatie
zuurstofarme lucht
verstopping vd bronchi
vochtophoping in de borstholte
stoornis id gaswisseling id longen
perfusie
cardiale oorzaken
shock
1. Kliniek
Alhoewel het klinisch beeld wordt genoemd naar de symptomen van de ademhaling, is het belangrijk ook te letten op andere symptomen
cardiovasculair
bewustzijn
huid
clubbing
Ademhaling
moeilijke ademhaling:
oncomfortabel
veel inspanning vergend
(sub)obstructie bovenste luchtwegen:
stridor
tachypnee
gebruik secundaire AH spieren
longgeluiden:
wheezing (expiratoir)
spasmen grote luchtwegen
stridor (inspiratoir)
subobstructie bovenste luchtwegen)
reutels
vesiculair ademgeruis:
asymmetrisch
afwezig
geur van uitgeademde lucht
acetongeur: ketotisch
Cardiovasculaire symptomen
opzetting V. Jugularis externa
hartgeruis
S3 gallop
ritmestoornissen
CZS
bewustzijnsveranderingen
Algemeen
Huid
bleek
cyanose
klam of droog
koud of warm
oedemateus
patiënt wil misschien niet neerliggen
Clubbing: Trommelstokvingers
2. Oorzalijke niveau's
Bij dyspnee kunnen verschillende oorzaken meespelen. Het is belangrijk deze te kunnen differentiëren alvorens een therapie in te stellen.
Ventilatie
Czs aandrijving AH: Ademhalingscontrolecentra
Hersenstam
Cortex cerebrum
Sensoren die de AH controle beïnvloeden
CO2 sensoren (centraal)
PO2 sensoren (perifeer)
Mechanoreceptoren id longen
Chemische irritatie
Uitrekking
Aspiratie
AH spieren
Diafragma
Thoraxwandspieren
Innervatie
T1-T12
C3-C8
Perfusie
hartfalen
Cardiale klachten kunnen een gevoel van dyspnee opwekken. Zo zal inspanningsangor dikwijls worden uitgelegd als een "dyspnee d'effort". Ook acute angor tgv een hartaanval kan lijken op dyspnee.
Daarnaast zal hartfalen ook vaak leiden tot pulmonale hypertensie met longoedeem tot gevolg.
Metabole functie
Een metabole acidose zal reactief een hyperventilatie uitlokken. Dit kan het eerste symptoom zijn dat de patiënt naar de arts drijft. De differentiaaldiagnose van hyperventilatie door stress of door metabole acidose dient te worden gemaakt.
3. Diagnostische workup
Bij dyspnee is de anamnese en het klinisch onderzoek van primordiaal belang. Kennis van de thuismedicatie en de voorgeschiedenis samen met het klinisch beeld geven vaak een correcte eerste diagnose.
Anamnese
ontstaan
pijn, beklemmend gevoel?
eerder dezelfde klachten?
voorgeschiedenis
allergie
thuismedicatie
KO
Inspectie
kleur patiënt
gebruik secundaire AH spieren
frequentie ademhaling
vrije luchtweg?
Auscultatie
vesiculair ademgeruis
ruw, normaal, zwak, afwezig
crepitaties / reutels
palpatie
subcutaan emfyseem
oedemen
percussie
lucht-vocht niveau's
Pulse oximetrie
Handig, goodkoop en vrij betrouwbaar toestel
bij saturaties < 90 sterke daling pO2
cave vals normaal bij CO intoxicatie
cave meet slecht bij koude handen, slechte perifere perfusie en soms bij nagellak
RX thorax
pneumothorax
infiltratie
pleuraal vocht
hartschaduw verbreed?
hili fors?
RX hals weke delen
bij vermoeden oedeem rondom glottis of vreemd voorwerp
Art bloedgassen
pH: acidose - alkalose
pCO2
pO2
bicarbonaat
electrolieten
hemoglobine
Lab
CBC: anemie, infectie
Electrolyten
Ureum, creatinine
Glucose
Schildklierfunctie
verhouding methemoglobine/carboxyhemoglobine
urine: toxico screening, urinedebiet
ECG
CT longen + angiogram
Longembolen
Ventilatie/perfusie scan
longembolen
Echocardiografie
longembolen
hartdecompensatie
overvulling
ventrikelwand functie
Spirometrie
piek flow expiratie: maat voor bronchospasmen
Tensilon test
om myastenia gravis vast te stellen
4. DD
Bovenste luchtweg
Epiglottitis
Larynxobstructie
Tracheïtis
Tracheobronchitis
Longen
Tumor
Asthma
Thoraxtrauma
Emfyseem
Effusiestoornis
Pneumothorax
Longembolen
Bronchitis
Pneumonie
Restrictief longlijden
Cardiovasculair
chronisch hartfalen
hartdecompensatie
Ritmestoornissen
Intracardiale shunt
Linker ventrikel falen
Myxoma
Pericardlijden
Kleplijden
Neuromusculair
CZS stoornissen
Ruggemergletsels
N phrenicusletsels
Diafragmaletsels
Myopathie
Neuropathie
Systemische neuromusculaire aandoeningen
Acidose
Anemie: Hoogte
ANAFYLAXIE
Schildklierstoornissen
Sepsis
Psychogeen (bijv hyperventilatie)
5. Therapie
Eerste opvang: ABC
Snelle intubatie: Om respiratoire stress te beperken
O2
Oorzakelijke therapie
cardiale ischemie
Pulmonale hypertensie
Voeg een nieuwe reactie toe
Login om te reageren